Çocuklarda şaşılık göz tembelliğine, iki gözü bir arada kullanma yeteneğinde azalmaya, derinlik  hissinin bozulmasına ve bunun sonucunda  görme fonksiyonlarında kalıcı bozulmaya yol açmasının yanında estetik kaygı nedeniyle psikolojik sorunlara da neden olabiliyor. 

Acıbadem Fulya Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Nazan Bengüdeniz, günümüzde giderek artan cep telefonu  ve tablet gibi küçük ekranlara olan bağımlılığa paralel olarak çocuklarda şaşılığın hızla yaygınlaştığı uyarısında bulunarak, “Bu nedenle çocuklar cep telefonundan tümüyle uzak tutulmalı, tableti 30 cm’den fazla yaklaştırmamak kaydıyla günde 1 saatten fazla kullanmamalı, mümkünse bu süre ikiye bölünerek arada başka aktivitelere fırsat tanınmalı, mutlaka ekran kullanılacaksa yaklaşmamak kaydıyla televizyon tercih edilmelidir” diyor. Şaşılık tedavisinde erken çocukluk döneminin çok değerli olduğuna dikkat çeken Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Nazan Bengüdeniz, “Hekime geç başvurmak tedaviyi çok uzatabilir, güçleştirir ve başarı şansını azaltır. Dolayısıyla ebeveynlerin yeni doğan döneminden itibaren çocukların rutin göz muayenelerini yaptırmaları ve gözlerde en hafif kayma şüphesini bile dikkate almaları çok önemlidir” diyor.

Başını sürekli omuzuna yatırıyorsa, dikkat!

Çocuklarda şaşılığın pek çok nedeni oluyor. Yüksek numaralı göz bozuklukları, genetik yatkınlık, cep telefonu ile tablet gibi küçük ekranlara bağımlılık, doğumsal anomaliler, doğumsal katarakt ya da göz tümörleri, beyin tümörleri, travmalar, beyin felci ile hidrosefali yaygın nedenler arasında yer alıyor. Şaşılığın en önemli belirtileri; iki gözün paralel bakmaması, zaman zaman ya da sürekli gözlerden biri sabit dururken diğerinin farklı bir yöne kayması, güneşte gözlerden birinin kapatılması, çift görme, okurken harf atlama ve satır kaydırma şeklinde sıralanıyor. Prof. Dr. Nazan Bengüdeniz, ebeveynler tarafından en çok gözden kaçan belirtilerden birinin baş pozisyonları olduğunu vurgulayarak, “Örneğin başını sol tarafa eğdiğinde gözünde kayma olan bir çocuk, başını sürekli sağ omuzuna yatırarak kaymanın olmadığı pozisyonu tercih edecektir. Çocuğun başını sürekli belli bir pozisyonda tutma eğilimi, bazen tortikollis (eğri boyun hastalığı ) zannedilerek fizik tedavi ile düzeltilmeye çalışılmaktadır. Bu duruma zamanında tanı konur ve göz kaslarındaki sorun cerrahi olarak düzeltilirse baş pozisyonu da düzelmektedir. Bu nedenle başı sola ya da sağa çevirme, çeneyi aşağı ya da yukarı kaldırma, başı omuza yatırma gibi bir durum fark edilirse çocuk özellikle şaşılık açısından ayrıntılı bir muayeneden geçirilmelidir” diyor.

Şaşılık tamamen düzelebilir!

Çocuklarda şaşılık tedaviyle büyük ölçüde düzeltilebilen bir durum. Bazen tam iyileşme olabileceği gibi bazen de kayma kabul edilebilir sınırlara getirilecek şekilde azaltılıyor.  Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Nazan Bengüdeniz, düzelmenin başarısının klinik bulgulara göre değiştiğini vurgulayarak, “Başarıyı etkileyen en önemli faktörler ise erken tanı, düzenli takip ve çocuk ile ailesinin tedaviye uyum sağlamasıdır” diyor.  Şaşılığın çeşitli şekillerde tedavi edilebildiğini belirten Prof. Dr. Nazan Bengüdeniz, “Eğer kayma göz bozukluğu nedeniyle oluşmuş ise gözlük ile kayma azalabilir ya da düzelebilir. Göz tembelliği varsa, sağlam göz belli zamanlarda kapatılarak tembel olan gözün görmesi arttırılabilir. Bazen bu amaçla damlalardan da yararlanılmaktadır. Bu yöntemlerle düzelmeyen kaymalarda ise şaşılık cerrahisi ile kayma düzeltilmektedir” diye konuşuyor.

Ameliyat için büyümesini beklemeyin!

Çocuklarda şaşılık ameliyatının ne zaman yapılacağı kaymanın türüne göre değişkenlik gösteriyor.  Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Nazan Bengüdeniz, bazı kaymalarda, klinik bulgulara göre operasyonun 1 yaş ile 5 yaş arasında gerçekleştirilmesi gerektiğine işaret ederek, “Zira, özellikle doğuştan ya da erken çocukluk dönemi olmak üzere, bazı tür kaymalarda ameliyatın ileri yaşlara bırakılması, ameliyat sonrasında çift görmelere neden olabilmektedir.

Şaşılığı olan çocuklarda, iki gözün aynı noktaya bakmaması nedeniyle çift görmeyi engellemek için yanlış yere bakan gözün görüntüsünü beyin silmektedir, bu da o gözün giderek tembelleşmesine, yani görmenin kalıcı biçimde azalmasına neden olabilmektedir. Dolayısıyla ameliyat için çocuğun büyümesi beklenmemelidir” uyarısında bulunuyor.  Bazı kaymalarda ise hekimin klinik bulgulara göre operasyonu çok daha ileri yaşlarda önerebildiğini belirten Prof. Dr. Nazan Bengüdeniz, “Ameliyata en doğru zamanda karar verilebilmesi için çocuğun düzenli muayeneleri yapılır, ölçümleri ve bulguları kaydedilir. Bu izlem ameliyata karar verildiğinde doğru planlamanın yapılması için çok önemlidir, çünkü şaşılığın standart bir cerrahisi yoktur. Operasyon için çok fazla seçenek vardır ve planlamaya çocuğun ameliyat öncesi ölçümleri ışık tutacaktır”

Göz muayenesi yenidoğan döneminde başlamalı!

Bebeklerde ilk 3 ay henüz görme gelişimi tamamlanmadığı ve fixasyon refleksi, yani gözün durağan bir hedefe sabitlenme refleksi gelişmediği için kayma normal kabul edilebiliyor. Prof. Dr. Nazan Bengüdeniz, ancak bebek 3 ayı doldurduğu halde kayma devam ediyorsa, en kısa zamanda göz muayenesinin yapılması gerektiği uyarısında bulanarak, şöyle devam ediyor: “Bebeklerde ilk göz muayenesi ilk bir ay içinde yapılır. Bu muayenede bebeğin özellikle doğumsal bir göz hastalığının olup olmadığına bakılır. Bebeğin ilk bir aylık muayenesinde çıkan sonuçlar normal ise ikinci muayenenin 6 ay sonra, yani bebek 6-7 aylıkken göz hekimi tarafından yapılması gerekir. 6-7 ay arasında yapılan muayenede özel yöntemler ve aletlerle bebeğin görmesi, göz numaraları, kaymanın olup olmadığı gibi durumlar değerlendirilir. Ardından sonraki muayenenin ne zaman yapılmasının uygun olacağına karar verilir”